شهر هوشمند، تبلور زیست بر مدار اطلاع‌رسانی و ارتباطات - ۱

اطلاع رسانی و ارتباطات /حمیدرضا نـجفی

تعریف شهر هوشمند

اصلاح شهر هوشمند (Smart city) که این روزها بسیار رایج شده، به صورت استاندارد به شهری گفته می‌شود که در آن تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات در جهت بهبود کیفیت خدمات شهری با هدف کاهش هزینه‌ها صورت می‌گیرد؛ به نحوی که پاسخ‌گوی نیازهای رو به تغییر شهروندان و مؤسسات در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و زیست‌محیطی باشد. این تغییرات عموماً به دلایل افزایش جمعیت و تغییر در هرم سنی، افزایش روند شهرنشینی، تغییرات زیست‌محیطی و قطبی‌شدن رشد اقتصادی اتفاق می‌افتند. در چنین شهری زیرساخت‌های انرژی و جریان‌های انسانی، مواد و اطلاعات، خدمات شهری (مخابرات، حمل و نقل، خدمات اورژانس، امکانات عمومی، مرتب‌سازی زباله ها و غیره) با استفاده از فناوری اطلاعات ارتباطات در خدمت توسعه پایدار اقتصادی تعریف و شکل می‌گیرند. در شهر هوشمند، شبکه‌ی گسترده‌ای از خدمات اینترنت بی‌سیم و حس‌گرهای از راه دور به کار می‌روند تا حمل و نقل، آلودگی، آبیاری و آب‌رسانی سامان یابند.

مفهوم شهر هوشمند

با این وجود، آنچه یک شهر را به سمت هوشمندی پیش می‌برد، صرفاً استفاده از ابزار الکترونیکی و سیستم ارتباطی آن شهر نیست. هوشمندی «توانایی یادگیری از محیط و درباره محیط و درک و تعامل با آن، با هدف انطباق‌پذیری خدمات و امکانات، متناسب با تغییرات انـجام گرفته در محیط فعلی» است. بنابراین در گام نخست باید از شهری که می‌خواهیم سازمان‌دهی هوشمندانه داشته باشد و ویژگی‌های آن - از قبیل: جغرافیای شهری، طبیعت، اقتصاد، جمعیت، توریسم، فرهنگ، حمل و نقل و ترافیک، منابع و مصارف انرژی و هر ویژگی عمده‌ی دیگری که به عنوان بستر زندگی شهری مورد توجه قرار می‌گیرد – تعریف درست و دقیقی داشته باشیم تا هوشمندی و هوشمندسازی را متناسب با آن‌ها به کار گیریم؛ ضمن این که اطلاع‌رسانی و ارتباطات در شهر هوشمند نیز متکی به برخورداری از اطلاعات کامل و به روز از محیط شهری، بافت جمعیتی، صنعت (سنتی و مدرن)، بافت تجاری، اطلاعات زیست محیطی، ویژگی‌های طبیعی، ویژگی‌های فرهنگی، سیستم حمل و نقل (عمومی و خصوصی)، سیستم توزیع و توسعه انرژی، شبکه آب و فاضلاب، امکانات ارتباطی (تلفن، اینترنت)، آب و هوا و جاذبه‌های توریستی است. متعاقب استفاده از شبکه، رده وسیعی از خدمات به مصرف کنندگان – سیاحت ، خرید ، دیدار از موزه ها و جذابیت های تفریحی ، خوردن و نوشیدن، ورزش ، تئاتر ، سینما و غیره – در مکان های شهری جای می‌گیرند.

ادامه دارد ...

روابطِ عمومی وجود ندارد

اطلاع رسانی و ارتباطات /حمیدرضا نجفی

امروز ۱۵ مرداد، روز تاسیس نخستین روابط عمومی ایران در شرکت نفت، به همت مرحوم نطقی است. از آن تاریخ تاکنون، ۶۲ سال می‌گذرد و این مفهوم هنوز در جست‌وجوی خود بین «نظر»، «رشته» و «حرفه» سرگردان است. روابط عمومی در ایران، دلیل ناکامی‌های خود را گاه به ایراد در ساز و کارهای سازمان، گاه به نگاه نادرست مدیران، گاه به ناکارآمدی آموزش‌های آکادمیک، گاه به بی مهری مخاطبان و بالاخره گاهی نیز به بی‌توجهی گردانندگان خود روابط عمومی‌ها نسبت می دهد، و تنها دلیلی که جرأت اقرار به آن را نیافته، این است که: «روابط عمومی وجود ندارد!».

روابط عمومی با عموم رابطه ندارد!

کدام سازمان، نهاد، شرکت و مؤسسه‌ی خصوصی یا دولتی را می‌شناسیم که با «عموم» رابطه داشته باشد؟ در واقع ما همیشه با مخاطب خاصی روبروییم که منافع خاصی در ارتباط با ما دارد؛ خواه مادی، خواه معنوی (احساسی). اساس و عمده فعالیت روابط عمومی معطوف به انتشار فعالیت‌های سازمان و انتقال خواسته‌های مخاطبان است! وقتی واژه مخاطب را به کار می‌بریم، خودبخود از سطح عموم، به خواص پامی‌گذاریم. بنابراین در سطح عموم (در معنای متداول کلمه) رابطه‌ای نخواهیم داشت! این حتی شامل رسانه‌ها نیز می شود. در لغت‌نامه لاروس در این مورد آمده: «عموم: مجموعه مشتری‌های هدفگیری شده یا مورد انتظار یک رسانه، که یک نوشته، فیلم یا برنامه رادیویی یا تلویزیونی، یک وب سایت به آن‌ها مراجعه می کند*»! پس در هر حال ما با عده‌‌ی خاصی که هدف گیری شده‌اند روبرو هستیم! اگر به غیر از این معتقد باشیم، دچار مغلطه‌ی سازمان‌هایی شده‌ایم که جلوی در ورودی خود میله‌های حفاظتی و ایست و بازرسی نصب کرده و تنها کسانی را که وقت ملاقات دارند راه می ‌دهند و آنگاه چند متر آن‌طرف‌تر اتاق روابط عمومی گذاشته اند!

مردم روابط عمومی را «سخنگویی اختصاصی» می‌دانند!

تشکیل روابط عمومی و رواج آن در ایران، از ابتدا در سازمان‌ها و ادارات دولتی شکل گرفت و چون روند گسترش آن سریع‌تر از سرعت آموزش پیش رفت، رفته‌رفته جایی برای قشری از کارمندان بیکار و کم‌توان شد که اصولاً تخصص چندانی نداشتند. به همین دلیل روابط عمومی دچار انجراف گردید و بیشتر به شکل واحدی تشریفاتی- تبلیغی برای سازمان و مدیران آن درآمد. با وجود کوشش‌هایی که در احیای چهره‌ی این حرفه صورت گرفت، هنوز هم دیدگاه مردم نسبت به روابط عمومی‌ها از نصب پلاکارد و آگهی‌های تبریک و تسلیت، چندان فراتر نمی‌رود. در این مورد باید به آن‌ها حق داد، زیرا اصولاً تنها فرآورده‌ی عینی که از روابط عمومی‌ها دیده و حس کرده‌اند، همین آگهی‌های مزین به عنوان روابط عمومی بود. پرواضح است که چنین تصویری چقدر با خواست‌ها و نیازهای مشتری‌ها، مخاطبان و حتی مراجعه‌کننده ها (ارباب رجوع) فاصله دارد. بنابراین از نظر «عموم» کارکردی به عنوان «روابط عمومی» وجود ندارد، بلکه بیشتر «سخنگوی سازمان» معنا پیدا می‌کند که اتفاقاً بسیار هم واقع‌گرایانه است.

 مدیران با روابط عمومی‌کاری ندارند!

بسیار دیده شده که مدیران بخش دولتی و خصوصی در سخنرانی‌های خود روابط عمومی را به عنوان عامل پیوند و نزدیکی با مردم معرفی کرده اند؛ ولی آیا به فرض اعتقاد به این سخنان، واقعاً برای آن‌ها ارتباطات مردمی مهم است؟ تجربه‌ مثل ی سال‌ها فعالیت در این حوزه، چه در داخل کشور و چه خارج از ایران، نشان داده: اگرخود را «کارشناس روابط عمومی» معرفی کنیم، کارفرما ما را مثل یک راننده مترو در نظر می‌گیرند: ریل سر جایش است؛ نه چپ، نه راست، نه عقب. فقط باید راه افتاد، ترمز زد و در را باز و بسته کرد. ولی اگر خود را «متخصص توسعه ارتباطات» بشناسانیم، مثل یک خلبان اختیار مانور و راهبری برای رسیدن به مقصود را خواهیم داشت؛ زیرا واژه «توسعه ارتباطات» به شرکت یا مؤسسه عطف داده می شود و کارفرما را از نظر روانی متقاعد می‌کند برای فایده رسانی به او آنـجاییم. ولی «روابط عمومی»‌به مخاطب عطف داده می‌شود و از نظر روانی او را مقدم می شمرد. طبیعی است که کارفرما هم چندان نگاه مخاطب‌مدار و مشتری‌مدار ندارد، زیرا اصولاً نمی‌تواند درک کند که سود او و مشتری با هم، یا به یک اندازه بتواند تأمین شود. بنابراین، در مطلوب‌ترین حالت، «متخصص ارتباطی» است که می‌تواند در ذهن مدیر فایده‌بخش و سودرسان و در نتیجه موجود باشد نه روابط عمومی با کارکرد دفاع از حقوق مشتری!

روابط عمومی برای همکاران وجود ندارد!

ما معتقدیم کارکردهای روابط عمومی در دو محور توسعه و بهبود «روابط درون سازمانی» و «روابط برون سازمانی» بروز می‌یابد. سؤال این که واژه «روابط عمومی» را چگونه می‌توان به روابط درون سازمان تعمیم داد و با این عنوانی که برگزیده‌ایم، چطور می‌توانیم همکاران را به این مطلب قانع کنیم که واجد صلاحیت اظهارنظر‌ در خصوص کارکردهای ارتباطی آن‌هاییم؟ اصولاً در اینجا یک تعارض بزرگ بین مفهوم و کارکرد مورد انتظار وجود دارد.

یک پزشک اروپایی خود را «پزشک»، شخصی را که به او مراجعه کرده «مشتری» و موضوع ارتباط را «بیماری» معرفی می کند. یک کارشناس روابط عمومی در کشور ما خود را «نماینده مردم»، دیگران را «مردم» و موضوع ارتباط را «رسالت دفاع از حق مردم» می شناساند که بسیار خیال‌پردازانه و غیرعلمی است. به نظر می‌رسد بهتر باشد در علوم انسانی از پرگویی و کلی‌گویی پرهیز کنیم و مانند علوم دقیقه به جزئیات بپردازیم تا سریع‌تر، راحت‌تر و کم خرج تر به مقصود برسیم. در این صورت، اگر قصد انـجام همه فعالیت‌های تخصصی‌ای داشته باشیم که زیر تیتر روابط عمومی قرار  گرفته، قطعاً خودِ واژه «روابط عمومی» را چالش‌برانگیز خواهیم یافت.

Ensemble de la clientèle ciblée ou atteinte par un média, à qui s'adressent un écrit, un film, une émission de radio ou de télévision, un site web. p 940, Le petit Larousse, 2014

سخنرانی: ‬ارتباطات تصویری و اهمیت آن در دنیای امروز‪

اطلاع رسانی و ارتباطات /حمیدرضا نـجفی

یکصد و هشتادمین نشست علمی تخصصی انـجمن روابط عمومی ایران با موضوع «
‬ارتباطات تصویری و اهمیت آن در دنیای امروز‪ ‬» روز چهارشنبه سوم تیرماه امسال در سالن استاد جلیل شهناز در محل خانه هنرمندان برگزار شد.

سخنران علمی این نشست دکتر حمیدرضا نـجفی پس از اشاره به تکنیک های تصویرسازی کمپانی مارول برای جذب بیننده ها، بر لزوم توجه به نیاز های حداقلی و حداکثری مخاطبان تاکید داشت‪.‬

دکتر نـجفی پس از معرفی کوتاهی از مکتب هنری پاپ آرت، از آن به عنوان سبک رایج تصویرسازی هنری نام برد و با استناد به نمونه های عینی این مکتب، استفاده نمادین از روزمرگی های مردم در عرضه‌ی بهتر و ساده‌تر پیام را گامی مثبت در این مورد دانست‪.
‬از موارد دیگری که مورد تاکید وی قرار گرفت، ساختار اجتماعی جدید مبتنی بر ارتباطات تصویری بود که حاصل آن را قبیله‌زدایی مجدد از جامعه در اثر غلبه رسانه‌های تصویری دیجیتال دانست‪.
‬وی همچنین با ذکر شواهد و مثال هایی از سوابق حرفه ای خود در این زمینه ، به ویژگی‌های متعددی در تصویرسازی، از جمله: کمک به تفهیم موضوع، ایجاد تعامل و مشارکت‌جمعی، ساده‌سازی و کوتاه کردن پیام، تقویت فرم ارایه، اشتراک زبانی و مستندسازی اشاره کرد‪.
‬دکتر نـجفی در پایان آشنایی بیشتر فعالان این رشته را با هنر و ادبیات جز ضروریات این حرفه دانست و ابراز امیدواری کرد که دانشجویان ما بازدید از نمایشگاه ها، موزه ها و نمایش‌های هنری را در برنامه‌های حرفه‌ای خود قرار دهند تا از این طریق بر مهارت‌های خود در تصویرسازی و تصویرپردازی بیفزایند‪.

لینک گزارش در وب سایت انـجمن روابط عمومی ایران

هابیت و بازی پادشاهان در توییتر دولت فرانسه!

اطلاع رسانی و ارتباطات /حمیدرضا نجفی

امروزه، فراوانی پیام‌ها و اخباری که مردم به طور روزمره با آن‌ها روبرو هستند، سرویس های عمومی و خدمات دولتی را برای نشر اخبار و اطلاعات، به بهره‌ از آخرین تکنیک های عرضه‌ی محصول سوق داده است. در این‌جا خبر یک کالاست که باید در بازار اخبار دیگر به چشم آید و مخاطب را جذب خود کند. سرویس ارتباطات دولت فرانسه نیز تابحال دوبار از قالب‌های تصویری داستان‌ها و بازی‌های رایانه ایِ روز بهره سود برده تا مطالب و اطلاعیه های خود را انتشار دهد.

این کار نخستین بار در دسامبر ۲۰۱۴ (بهمن ماه ۱۳۹۳)، همزمان با ورود فصل سوم ارباب حلقه ها به سینِما انجام شد. دولت فرانسه تصمیم داشت در مورد اقدام‌های وزارتخانه های خود در مناطق و استان های مختلف خبررسانی کند. با توجه به این که در توییتر محدودیت در حجم متن وجود دارد، قاعدتاً این اطلاعات می باید به صورت تصویری منتشر می شدند. تب اپیزود سوم فیلم ارباب حلقه ها در همان زمان و بُعد جادویی تصاویر آن، کارشناسان سرویس ارتباطات دولت را به استفاده از تم نقشه‌ی «سرزمین میانی» در داستان‌های هابیت (جی جی تالکین) راهنمایی کرد. نتیجه، انتشار «نقشه ی قوای فرانسه» بود :

نوبت بعد، در آوریل ۲۰۱۵ (اردیبهشت ۱۳۹۴)، دولت نیاز داشت که اصلاحیه ها، مواد و آیین نامه‌های صادره را از طریق توییتر به اطلاع عموم برساند، این بار نیز چاره در استفاده از تصویر بود، اما لازم بود که متنِ مواد عیناً منتشر گردد.  در همان زمان استقبال فراوان از بازی پادشاهان، سرویس ارتباطی دولت را بار دیگر نجات داد. این بار آیین نامه‌ها در ۶ بند جداگانه با تیتر «به خانواده های اصیل ۷ پادشاهی» با همان فونت و در قالب همان کاغذ قدیمی، با سربرگ قصر و اژدها منتشر شدند:

منابع: Franceinfo Tv، وب سایت Le JDD

المپیک ۲۰۰۰ سیدنی

اطلاع رسانی و ارتباطات /حمیدرضا نجفی

ما هر روز با مطالب تخصصی زیادی در حوزه‌ی ارتباطات روبروییم: «نقش، وظیفه، عملکرد، راهکار، اظهار امیدواری، شعار، باید و نبایدها، حتی عرض ارادت و آرزوی موفقیت … ». در این بین، یک موضوع کمتر مورد توجه قرار می گیرد: شرح تجربیات! همه می‌دانیم آنچه در عالم واقع رخ می دهد، یعنی تجربه‌ها و دانسته‌های تجربی ، مورد بررسی و آزمون چندباره قرار می گیرند، شرایط وقوع آن‌ها مطالعه می شود، به نظریات مجهز می‌گردند یا خود، باعث ابراز نظریه‌‌ی جدیدی می‌شوند و در نهایت به عنوان دانش منتشر می گردند.

تجربه ی کارگزاران و استادان این رشته، قطعاً می‌تواند منبع و راهنمای مناسبی برای دانش پژوهان این رشته باشد.

در سال ۱۳۷۹، وقتی مسوولیت روابط عمومی فدراسیون کشتی به من واگذار شد، یکی از وظایف خود را ثبت اطلاعات و رویدادهای کشتی، از نگاه مطبوعات، تعریف کردم (هنوز کارگزاران روابط عمومی خودشان باید فعالیت های خود را تعریف کنند و مدیران بالادستی با کارکردهای آن‌ها چندان آشنایی ندارند). آن سال با بازی‌های المپیک ۲۰۰۰ سیدنی مصادف بود؛ تصمیم گرفتم درباره ی حضور کشتی در آن رویداد مستندسازی کنم که حاصل آن، مجموعه‌ای ۳۰۰ صفحه‌ای شد با نام: «کشتی در المپیک سیدنی از نگاه مطبوعات».

درصفحه ی اول، یک پوستر از مسابقات تهیه کردم و عکس ۳ در ۴ اعضای تیم اعزامی ایران را در رشته ی کشتی در اطراف آن چیدم و از نتیجه ی کار یک کپی رنگی گرفتم که به این صورت شد:

در مقدمه ی مجموعه، مطالب دسته بندی شده در ۳ فصل معرفی شدند. نمونه‌ای از صفحات هر بخش به همراه توضیحات آن نیز ارایه می شود.

مقدمه:

«مجموعه ی پیش رو، حاوی وقایع ورزش کشتی در المپیک سال ۲۰۰۰ سیدنی است که از دریچه مطبوعات نقل گردیده است؛ لذا خالی از اغراق نخواهد بود اگر گفته شود: در جمع آوری این مطالب، هیچ دخل و تصرفی صورت نگرفته است. مطالب مندرج، بیانگر فضای حاکم بر افکار عمومی در خصوص وضعیت کشتی کشور در بحبوحه ی بازی‌های المپیک است، زیرا مضامین نشریات یا متأثر از نظر اقشار جامعه است، یا خود زمینه‌ای برای تأثیر و پدید آوردن ذهنیت هایی نو است، یا مجموعه‌ای از هردو.

نشریات منبع عبارتند از:

روزنامه های: کیهان ورزشی، ایران ورزشی، خبر ورزشی، ابرار ورزشی، استقلال جوان، رسالت، همشهری، صبح ورزش و جام جم

مجلات: کیهان ورزشی و دنیای ورزش

دلیل انتخاب این نشریات، قوت آن‌ها از جنبه ی تنوع و حجم مطالب کشتی است. سایر مطبوعات در اظهارنظرهای خود، عموما از این‌ها گرته برداری می کنند. آنچه خواهید خواند، در سه فصل به انضمام مقدمه گردآوری شده است:  

فصل اول (اطلاعات -اخبار – تحلیل ها):

- معرفی کشتی گیران

- تحلیل وضعیت کشتی گیران «قبل از المپیک»، وضعیت آن‌ها نسبت به حریفان، سوابق آن‌ها در میادین قبلی از نظر اصحاب مطبوعات

- اظهارات کشتی گیران «قبل از المپیک» در مورد اردوها، وضعیت جسمی و روحی خود و ارزیابی آن‌ها از حریفان پیش رو

- اظهارات کشتی گیران «بعد از المپیک» در مورد کشتی ها، افکار عمومی، رفتار و وعده‌های مسوولین و وضعیت کشتی کشور

- تأثیر داوری ها بر نتایج بدست آمده

- نحوه استقبال مردم از کشتی گیران در بازگشت از المپیک

- جوایز و هدایای کشتی گیران پیروز

امکانات زیادی در دسترس نبود. بریده مطالب را ابتدا روی کاغذ آ۴ می چسباندم. سپس در ماشین تایپ دبیرخانه می گذاشتم و عنوان نشریه و تاریخ مطلب را تایپ می کردم. سپس یک کپی سیاه و سفید از نتیجه ی کار می گرفتن و اگر لازم بود، بین مطلب و تاریخ آن یک خط دور می کشیدم. چون مجبور بودم خوب روزنامه را به کاغذ بچسبانم، از چسب مایع استفاده کردم. به همین دلیل رد آن ماند و کیفیت کار را پایین آورد. 

- انتقادهای کشتی گیران از مربی ها، مسوولین، سازمان تربیت بدنی و مطبوعات

- نظر کشتی گیرها در مورد لیگ کشتی و نقش آن در ارتقای این رشته

- تصمیمات مجلس شورای اسلامی در مورد کشتی گیران

فصل دوم (گزارش ها)

- موقعیت کشتی در بین سایر ورزش ها در المپیک

- شکل تمرینات کشتی گیران در اردوها

- نظرات مسوولین در مورد وضعیت تیم قبل از اعزام و در حین بازی‌ها

- برنامه مسابقات: چگونگی اعزام، جدول، اسامی حریفان، زمان رویارویی

- نظرات مربی ها، کشتی گیران، مسوولین و مطبوعات در مورد تعداد مدال های احتمالی و استدلال آن‌ها در این خصوص

- مشکلات کشتی گیرها در محل تمرین و مسابقه در استرالیا

- فضای مسابقه، استقبال تماشاچی ها و تأثیر کشتی گیرها از ورزشکاران سایر رشته‌ها

- جلسات و نشست های مسوولین با فیلا و تصمیمات جدید

- نظر روزنامه ها از وضعیت داوری

-نقد و بررسی های انجام شده در مورد مسابقات توسط مطبوعات

- افکار عمومی (نظر مردم) مندرج در نشریات در مورد نتایج به دست آمده

فصل سوم (مصاحبه ها)

نظرات کشتی گیران و کارشناسان کشتی

هدف از تدوین این مجموعه، جمع آوری مطالب مرتبط با کشتی و شناخت نقاط ضعف و قوت این رشته ورزشی در ایران است تا با بهره از آن‌ها، در آینده در رشد و تعالی بهتر بتوان گام برداشت..... در پایان لازم می‌داند از حمایت های … .

حمیدرضا نجفی

مسوول روابط عمومی فدراسیون کشتی

۷۹/۹/۷»